Fot. PAP/M. Kmieciński (1)
Polska pozostaje największym producentem wyrobów tytoniowych w UE, a tak duża skala działalności tego sektora oznacza także istotne źródło dochodów dla budżetu państwa (ok. 8 proc. wszystkich przychodów w ubiegłym roku). Jednak rozwój tej branży, głównie z powodu zmian w polityce akcyzowej, stoi dziś pod znakiem zapytania – wynika z najnowszego raportu opracowanego przez zespół ekonomistów Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych (CASE).
Publikacja stanowi kontynuację dwóch poprzednich opracowań z cyklu „Wpływ produkcji wyrobów tytoniowych na polską gospodarkę” z 2018 i 2020 r. Dokument szczegółowo ukazuje branżę tytoniową oraz jej znaczenie dla gospodarki, biorąc pod uwagę między innymi strukturę tego sektora, wpływ na rynek pracy w Polsce oraz jego udział w PKB, w tym aktywność inwestycyjną. Trzecią już edycję raportu zaprezentował dr hab. Jan Hagemejer, prezes CASE, podczas konferencji w Centrum Prasowym PAP.
„W zakresie produkcji surowca tytoniowego Polska zajmuje trzecie miejsce w Unii Europejskiej – po Włoszech i Hiszpanii. W kraju działa około 3,5 tys. gospodarstw uprawiających tytoń, zatrudniających łącznie około 20 tys. osób. Liczba miejsc pracy w sektorze tytoniowym i w sektorach z nim powiązanych to 28,9 tys. w przeliczeniu na pełne etaty. Liczba osób, których praca ma związek z wyrobami tytoniowymi, to ok. 560 tys.” – powiedział prezes CASE.
Jednak Polska jest przede wszystkim europejską potęgą w produkcji gotowych wyrobów tytoniowych: w samym 2023 roku wyprodukowano tu 214,8 mld sztuk papierosów, co stanowi wzrost o 42 proc. w stosunku do 2013 roku. Jesteśmy w związku z tym największym producentem papierosów w UE, zaspokajając 39 proc. unijnego rynku. Aż 85 proc. z nich kierowanych jest na eksport, głównie do Niemiec i innych państw członkowskich Wspólnoty.
„Tak prężnie działający sektor ma bardzo duże znaczenie dla całej gospodarki i stabilności krajowego budżetu. W 2023 r. wpływy z podatków akcyzowych i VAT na wyroby tytoniowe wyniosły 37,8 mld zł, stanowiąc 8 proc. całkowitych dochodów podatkowych na poziomie centralnym, gminnym, powiatowym i wojewódzkim” – podkreślił dr hab. Jan Hagemejer.
Branżę tytoniową w Polsce charakteryzuje również wysoki poziom inwestycji, których wartość w 2023 r. przekroczyła 900 mln zł, co oznacza wzrost o 171 proc. w porównaniu do roku poprzedniego i najwyższy poziom od 2020 r. Inwestycje w ostatnich latach, jak czytamy w raporcie CASE, ukierunkowane były przede wszystkim na rozwijanie potencjału produkcyjnego nowatorskich wyrobów tytoniowych oraz tworzenie tzw. centrów usług wspólnych, które zajmują się działalnością wspierającą produkcję i dystrybucję wyrobów tytoniowych.
„W naszym raporcie zajęliśmy się również problematyką tzw. szarej strefy, czyli przemytu i nielegalnej sprzedaży papierosów zza granicy oraz produkcji i sprzedaży wyrobów podrobionych. W ostatnich latach uległa ona znaczącemu zmniejszeniu, co może być skutkiem braku zmian stawek akcyzy w latach 2015-2019 (a więc relatywnie niskiej ceny legalnych produktów), obostrzeń pandemicznych w latach 2020-2021, a także uszczelnienia granicy z Białorusią oraz Ukrainą i wzmożoną aktywnością polskich służb” – zaznaczył prezes CASE.
Ekspert przypomniał, że sektor tytoniowy w Polsce znajduje się w przełomowym momencie, który zadecyduje o jego przyszłości. Autorzy raportu w dokumencie kreślą dwa scenariusze jego rozwoju w najbliższych latach.
„W scenariuszu pozytywnym, który wiąże się z utrzymaniem dynamiki inwestycji obserwowanej w poprzednich latach i rozwojem produkcji wyrobów nowatorskich, korzyści gospodarcze z tytułu działalności sektora wyniosłyby dodatkowo 40 proc. w stosunku do tego, ile wartości dodanej generuje łańcuch produkcji i dystrybucji” – wskazywał dr hab. Jan Hagemejer.
Tymczasem scenariusz negatywny, obejmujący wzrost obciążeń podatkowych i spadek aktywności inwestycyjnej, zakłada zmniejszenie znaczenia sektora w gospodarce o podobną skalę.
Autorzy raportu CASE przekonują, że najbliższych latach unijne i polskie prawodawstwo związane z przemysłem tytoniowym będzie z pewnością modyfikowane. Do najważniejszych przyszłych zmian należą planowane podwyżki podatku akcyzowego w latach 2025-2027 oraz możliwe wprowadzenie nowych regulacji dotyczących dodatkowego opodatkowania płynu zawartego w papierosach jednorazowych, a także objęcie akcyzą urządzeń do używania wyrobów nowatorskich i e-papierosów.
Zmiana tzw. mapy akcyzowej, zakładająca przyspieszenie podwyżek akcyzy w kolejnych latach, spowoduje wzrost cen papierosów o 61 proc. do 2027 roku (w stosunku do roku 2023). Jeśli podwyżki akcyzy będą potem kontynuowane w dotychczasowym tempie 10 proc. rocznie, ceny w 2030 będą już ponad dwukrotnie wyższe niż w 2023 r.
Z raportem można zapoznać się pod tym linkiem.
Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych jest prywatną, niekomercyjną i niezależną fundacją naukową, której misją jest dostarczanie obiektywnych analiz ekonomicznych i upowszechnianie konstruktywnych rozwiązań problemów gospodarczych. CASE zostało założone w 1991 r. w Warszawie i dziś jest czołowym think tankiem w Europie Środkowej i Wschodniej oraz instytucją rozpoznawalną na świecie.
Źródło informacji: PAP MediaRoom
Źródło: PAP MediaRoom
